Vincent van Merwijk: De toekomst van de tv

(Een artikel dat eerder in de Varagids verscheen)

Grote innovatie komt altijd uit onverwachte hoek. Waar het geen gekke gedachte was geweest dat computergigant Microsoft ook op computernetwerk internet een prominente rol zou gaan spelen, was het Google dat daar op afstand met vernieuwende diensten de grootste werd. Waar het niet onlogisch was geweest als platenmaatschappijen op internet met nieuwe toepassingen voor muziekliefhebbers waren gekomen, was het Apple dat met zijn iTunes store, iPod en iPhone de muziekwereld op zijn kop zette. Vaste patronen, vaste gewoontes, ze verhinderen echt radicale vernieuwing. De grootste sprongen voorwaarts komen vaak van partijen zonder ballast uit het verleden.   De grote stap op televisiegebied gaat dan ook niet van de klassieke spelers komen.

Controle

Zeker, aan televisies wordt hard gesleuteld. Van zwart-wit gingen we naar kleur, gingen we naar HD en gaan we nu naar 3D. Over drie jaar hebben 30% van de huishoudens een 3D-tv, verwacht onderzoeksburo GfK. Net5 is later dit jaar al bij Ziggo met een brilletje op in drie dimensies te zien.   De kwaliteit van hetzelfde wordt beter. Maar de ervaring en het gebruik worden daarmee nog niet fundamenteel anders. We blijven op televisie naar een kastje kijken waarop inhoud staat die door iemand anders voor ons is geselecteerd en klaar gezet. We blijven turen naar een gecontroleerde omgeving waar weinig ontwikkeling in zit.   En dat terwijl we de rest van de dag gewend raken aan een onbeperkte hoeveelheid inhoud op internet en mobiel waar we zelf uit kunnen kiezen. Natuurlijk, mooi zo’n on demand omgeving van UPC waar af en toe een film bijkomt, maar die van mijn voorkeur zit er dan weer niet bij. En aan YouTube wordt per minuut 24 uur (!) video toegevoegd. Dat is 1440 uur aan nieuwe video per uur en 34.560 per dag! De beeldkwaliteit van het YouTube materiaal wordt steeds beter en de diversiteit en kwaliteit van het gebodenen is groot en er zitten veel parels tussen.

Maar hoe vinden we die parels? Wie helpt ons kijken? Dat is de klassieke rol van een televisiezender. Of van een gids als de Varagids. Dat gaat heel erg goed met televisiezenders die schaarste kennen waardoor maar beperkte selecties hoeven worden gemaakt. Maar hoe zit dat straks als we die oneindige hoeveelheid video overal tot onze beschikking hebben, waar we ook zijn? Naast tv is dan video op mobiel, laptop of iPad voor iedereen normaal. Dan zijn het naar mijn mening ook hier de nieuwe spelers die het verschil gaan maken.

Vrienden

Wereldwijd worden bijvoorbeeld Google en Facebook cruciaal als het gaat om vinden, ontdekken en adviseren.   Google is de partij met de meest gebruikte zoekmachine die dagelijks beter leert om voor ons te vinden wat we zoeken. Dat is in het algemeen op internet zo, maar nog meer binnen een omgeving als YouTube waar mensen inhoud beoordelen met sterren, commentaar leveren in de comments en films tot favoriet bestempelen om later nog eens terug te kijken. Dat kijkgedrag van mensen leert Google enorm veel en helpt het bedrijf betere selecties voor anderen te maken. Google kan ons op termijn beter persoonlijk bedienen dan welke klassieke televisiespeler ook.   Daarnaast weten de sociale netwerken als geen ander wie onze vrienden zijn, wat hun gedrag is en wat hun voorkeuren zijn. Met die kennis gaan zij een belangrijke rol spelen.

Nu al kijk ik meer programma’s (op tv of op internet) dan ooit omdat anderen me via Twitter of Facebook wijzen op wat zij de moeite waard vinden. En doordat Facebook (of in Nederland Hyves) tzt ook kan aftappen wat ik kijk en mooi vind, wordt een sociale vorm van een gids belangrijk bij selectie en vinden. Wat vinden mijn vrienden goed? Waar wordt veel over gepraat en houdt hen dus bezig? Naast de traditionele deskundigen worden dit de gidsen van de toekomst.

Internet-tv

Hoe die dan onze televisie binnenkomen? Vooralsnog niet via de reguliere kabel of satelietbedrijven, die hebben hun model op gesloten systemen gebouwd waarbij zij de sleutel tot toegang in handen hebben. Daar is niet de controle aan de gebruiker, maar de controle aan de distributeur. Digitenne of UPC of Ziggo bepalen waaruit we mogen kiezen en bepalen met gemak dat een favoriete zender van de ene op de dag uit het pakket gaat. Dat is steeds minder vol te houden, omdat we in ons andere media-gebruik anders gewend zijn. Daar zijn we overvloed en keuze gewend.   Via de tv-bouwers dan? Die hebben enerzijds een simpel belang om zoveel mogelijk kastjes te verschepen. Zij aarzelen dus niet om internet-aansluiting in televisies te bouwen. Het is de verwachting dat binnen drie jaar meer dan 70% van de televisies een internet aansluiting kent, maakte onderzoeksburo GfK recent bekend. Maar ja hoe surf je via internet met je gewone afstandsbediening? Dat is lastig. En dus worden er weer speciale omgevingen en toepassingen gebouwd om sites op een tv uit de verf te komen. En gaan de tv-aanbieders op de stoel van een kabelaar zitten door een gecontroleerde omgeving aan te bieden met sites die voor tv geschikt zijn. En zitten we alsnog in de schaarste verstrikt.

Gaan Google en Apple dan ook hier verschil maken? Het zou zo maar eens kunnen.  Google kondigde onlangs aan met Google TV te komen. Een kastje dat op de tv moet worden aangesloten dat daarmee de kracht van Google en YouTube (zoeken / vinden / kijken) de huiskamer binnenbrengt. Er zijn daar nog veel hobbels te nemen, want een computer is geen tv, gebruik op een bank is anders dan gebruik achter een pc, maar doordat Google met open source technologie werkt zal het aantal mensen groot zijn dat mee gaat ontwikkelen op zoek naar de heilige video. Dat gaat zeker verschil maken. En Google investeert hier graag in, want als ze ook in de huiskamer een deel van de advertentiemarkt naar zich toe kunnen trekken, zullen ze dat niet laten.

Totaalpakket

En Apple zou snel met de opvolger van de AppleTV komen, een kastje dat naar verluidt 99 dollar gaat kosten. Tot op heden is het het bedrijf van Steve Jobs niet gelukt om een deuk in een pakje boter te slaan waar het de televisie betreft, maar het totaalpakket kon weleens succesvol worden. Waarom? Er is geen partij die de distributie en verkoop zo goed op orde heeft als Apple. Dankzij de iTunes store is het kinderlijk eenvoudig om inhoud te kopen of huren. In Amerika is het aanbod aan films en tv-programma’s snel aan het groeien en kun je waar je maar wilt je favorieten bekijken. Op de computer, op de iPhone, op de iPad en dan dus op de vernieuwde AppleTV.   Het moet gezegd, oude gebruiken veranderen niet zomaar. En dus is het niet zo dat het huis op stel en sprong veranderd is. Maar bij de NOS meldt men al dat per maand meer dan 11 miljoen  videostreams worden opgevraagd en YouTube bracht recent naar buiten dat we met zijn allen 2 miljard keer (!) per dag een video op de site starten. Nog niet in verhouding met ‘gewoon’ tv kijken, maar indrukwekkend als je weet dat 10 jaar geleden video op internet nog uitzonderlijk was.

De lijn is helder. We gaan altijd en overal alles tot onze beschikking willen hebben. Hoe het kastje ook heet, hoe het scherm er ook uitziet. Dankzij een zogenoemde Slingbox kan ik nu al waar ik ook ben mijn televisiezenderpakket van thuis bekijken en de programma’s op de harde schijf raadplegen. Op een laptop, op een touchpad, allemaal.

Alles online

In de toekomst speelt alles zich online af. De BBC gaat er vanuit dat in 2020 internet centraal staat bij de productie. Dan wordt niet meer in programma’s gedacht, maar in ‘het wegzetten van producten’, vertelde de Nederlander Erik Huggers van de BBC onlangs op het Mediapark Jaarcongres in Hilversum.  Waar de cd al aan het afsterven is, is de dvd vervolgens aan de beurt. Er is straks zowel een video-archief waar kosteloos in gestruind mag worden met advertenties als verdienmodel als een bibliotheek-model waarbij we aan een ander loket de overige inhoud (of dezelfde inhoud van hogere beeldkwaliteit) tegen een vast maandbedrag bekijken. Niet meer downloaden, maar streamen, omdat internet er altijd is. Wat Spotify voor geluid doet (voor een tientje per maand de complete collectie van 8 miljoen nummers altijd binnen handbereik) gaat een ander voor beeld doen.

En de interactiviteit? Die zit tegen die tijd niet in de televisie, zoals we bij digitale televisie lang gedacht hebben, maar in mobiel of touchpad. Mijn iPhone is nu al mijn afstandsbediening van mijn Sonos geluidsinstallatie. Waarom straks niet mijn iPad of andere touchpad als extensie van mijn tv waar ik met een goede interface kan surfen, selecteren, communiceren e.d? En waar ik met dat extra apparaat een persoonlijke ervaring kan creeren die anders is dan van degene die verderop in dezelfde kamer zit. Het grote scherm wordt de gedeelde ervaring, daaromheen worden op het tweede scherm de persoonlijke keuzes gemaakt. Tijdens een schaatswedstrijd bekijk ik aanvullende informatie over de schaatsers of zoom ik in op mijn favorieten. De NOS doet dit al tijdens de Wereldkampioenschappen Voetbal en zal later ook weer uitpakken tijdens de Tour de France. Steeds meer mensen zetten tijdens De Wereld Draait Door of andere programma’s een Twitter-kanaal open om te kletsen over wat ze zien. Of om te kijken waar vrienden bankhangend naar kijken. Maar dat gebeurt dus niet op de televisie, dat gebeurt op schoot. Op dat zoegenoemde tweede scherm. Watching Alone Together.

Hoe snel de ontwikkelingen gaan? Of het allemaal onze tijd wel zal duren? Het is al volop aan de gang. Google bestaat nog maar tien jaar en kijk eens welke impact het bedrijf heeft gehad. YouTube bestaat nog maar vijf jaar en heeft de videomarkt opgeschud. De iPhone is pas 3 en heeft mobiel internet groot gemaakt. Technologische ontwikkelingen lijken altijd langzaam te gaan, maar zijn dan opeens vrijwel ongemerkt een feit. De techniek ontwikkelt nu sneller dan ooit. En de nieuwe spelers laten niet op zich wachten. Die stomen keihard door. Ook de wereld van de tv en video is over vijf jaar ingrijpend veranderd.